دستکش های پزشکی
یکی از تجهیزات پزشکی که به صورت مداوم و در تعداد بالا عرضه می‌شود، دستکش های پزشکی هستند. دستکش ها برای کارهای بالینی و آزمایشگاهی بسیار پرکاربرد و ضروری هستند.
در مواجهه پزشک با بیماران مختلف و معاینه به کمک دست، احتمال انتقال بیماری از یک بیمار به بیمار دیگر بسیار بالا می‌رود که پاسخ به حل این مشکل استفاده از دستکش های پزشکی است. همچنین در کارهای آزمایشگاهی که حساسیت کار با مواد عفونی و شیمیایی برای کاربر بالاست و حتی احتمال تغییر جواب آزمایش با انتقال آلودگی از کاربر به نمونه وجود دارد نیز، از دستکش های پزشکی استفاده می کنند و از این رو استفاده از دستکش بسیار متداول و ضروری است.
انواع دستکش در تجهیزات پزشکی ،در انواع جنس‌ها و به تبع آن با تنوع وسیعی در کاربری، به عنوان یکی از تجهیزات پزشکی متداول عرضه می‌شوند.
این دستکش‌ها با توجه به جنس، ویژگی‌های فیزیکی و مقاومت در برابر نفوذ عوامل بیماری‌زا دارای تقسیم‌بندی‌های متعددی هستند، از معروف ترین انواع دستکش های پزشکی میتوان به دستکش نایلونی ، دستکش لاتکس ، دستکش نیتریل ، دستکش وینیل و … اشاره کرد که درادامه توضیح مختصری درباره آن ها داده شده است.
انواع دستکش در تجهیزات پزشکی
۱. دستکش نایلونی :
دستکش نایلونی ، دستکشی پلاستیکی و بی رنگ که محافظت مناسبی در برابر ویروس‌ها ندارد. در این نوع دستکش، در برخورد با اتانول یا مواد ضدعفونی، تا ۹۰ درصد احتمال نفوذ ویروس به داخل دستکش افزایش می‌یابد. به صورت کلی این نوع دستکش در محیط های درمانی به علت نفوذ پذیری بالا دربرابر آلودگی و ویروس و عدم چسبندگی به دست، انتخاب مناسبی برای مصارف پزشکی نیستند. معمولا در مطب، کلینیک و بیمارستان ها، برای مصارف پزشکی از دیگر انواع دستکش های پزشکی ؛ نیتریل، لاتکس و وینیل که در ادامه به معرفی آن ها پرداخته ایم، استفاده می شود.
۲. دستکش لاتکس :
یکی از انواع دستکش های پزشکی ، دستکش لاتکس است ، دستکشی پلاستیکی که در رنگ های مختلف مشکی، آبی، کرم، سبز و… عرضه شده است، چسبان بوده و نسبت به نفوذ اتانول مقاوم نیست. این دستکش نسبتا نازک و لطیف است. احتمال نفوذ ویروس به داخل این دستکش ، زیر ۱ درصد گزارش شده است. این دستکش را میتوان به کمک اتانول ضدعفونی کرده و به مدت ۱۶ ساعت از آن استفاده کرد.
دستکش لاتکس می‌تواند پودری یا غیر پودری باشد. در مدل پودری این دستکش، از مواد پودری‌ای در داخل دستکش به منظور جلوگیری از چسبندگی مستقیم پلاستیک با دست استفاده شده است تا استفاده از این دستکش چسبان راحت‌تر شود.
پودر مورد استفاده در دستکش‌های لاتکس در ابتدا از جنس کربنات کلسیم و پودر لیگاپدیم ساخته می‌شد، که باعث بروز حساسیت در مصرف کنندگان بود. گزارش‌هایی از تشدید حساسیت در استفاده طولانی مدت و در برخورد با عرق دست از دستکش‌های لاتکسی که از این پودر در داخل خود داشته‌اند وجود دارد.
امروزه پودر داخل دستکش‌های لاتکس از آرد ذرت تهیه می‌شود که جذب پوست نشده و باعث تحریک سلول‌های پوست دست و بروز حساسیت نمی‌شود. اما با وجود تمام تغییراتی که در فرمول پودر داخل دستکش لاتکس انجام شده است،همچنان افرادی وجود دارند که حساسیت بالایی نسبت به پودر داخل دستکش‌های لاتکس پودری نشان می‌دهند.
دستکش‌های لاتکس بدون پودر به منظور رفاه حال کسانی که به پودر داخل دستکش لاتکس حساسیت دارند عرضه می‌شود. این دستکش‌ها چسبان بوده و با توجه به فقدان پودر در داخلشان، استفاده سخت‌تری نسبت به حالت پودری برای مصرف کننده خود دارند؛ با این وجود با توجه به این که در عین حفظ کاربرد دستکش لاتکس، حساسیت کمتری ایجاد می‌کنند بسیار محبوب بوده و کاربردی هستند.
با توجه به چسبان بودن این دستکش میتوان از آن در جراحی‌ها و معایناتی که نیاز به لمس اعضا بدن بیمار دارند استفاده کرد. استفاده از دستکش لاتکس پودری در آزمایشگاه‌ها و مراکز درمانی نیز مرسوم است.
حساسیت به پودر داخل دستکش‌های لاتکس گاها به حدی جدی است که جراح و کادر درمانی با آگاهی از حساسیت بیمار از این دستکش در جراحی و درمان این شخص استفاده نمی‌کنند. در این موارد دستکش‌های نیتریل نیز برای جایگزینی با دستکش لاتکس پودری بوده و توصیه می‌شوند.
۳. دستکش نیتریل :
از دیگر انواع دستکش های پزشکی میتوان به دستکش نیتریل اشاره کرد، دستکشی پلاستیکی که عمدتا به رنگ آبی عرضه شده و نسبت به نفوذ اتانول مقاوم است. این دستکش دارای بافت نسبتا محکمی است که آن را به دستکشی مقاوم در برابر ساییدگی و پارگی با ابزار آلات تیز پشکی تبدیل کرده است. همچنین این دستکش در اثر گرما و سرمای هوا دچار تغییرات شکلی زیادی نمی‌شود. احتمال نفوذ ویروس به داخل این دستکش ، ۱ تا ۳ درصد گزارش شده است. این دستکش را میتوان به کمک الکل ضدعفونی کرده و به مدت ۸ ساعت از آن استفاده کرد.
مواد اصلی سازنده این نوع دستکش، نیتریل پلی استر و کتان است و به همین علت است که به دستکش نیتریل معروف شده است. از دستکش نیتریل در آزمایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی نیز استفاده می‌شود.
این دستکش یکی از بهترین گزینه‌ها برای افرادی است که دارای حساسیت پوستی اند و می‌تواند در مواردی جایگزین دستکش لاتکس پودری شود تا مصرف کننده، از حساسیت پوستی دوربماند.
دستکش نیتریل می‌تواند در انواع رنگ‌های سبز، صورتی، آبی، مشکی و بنفش عرضه و خریداری شود. البته به طور معمول رنگ های آبی و مشکی آن در دسترس هستند اما رنگ‌های روشن آن نیز دارای کاربردهای مخصوص به خود هستند. برای مثال، رنگ‌های روشن دستکش نیتریل دارای کاربردهای پزشکی هستند و برای معاینه مناسب‌تر هستند.
از دیگر مزایای دستکش‌های نیتریل این است که میتوان از آن‌ها برای ساعت‌های طولانی و در کار با مواد شیمیایی، عفونی و پر خطر استفاده کرد.
۴. دستکش وینیل :
از دیپر انواع دستکش های پزشکی که در معاینه کاربرد زیادی دارد، دستکش وینیل است. دستکشی پلاستیکی که بی رنگ بوده و غیر حساسیت‌زا و تا حدودی غیر چسبان است. ۲۹ درصد احتمال نفوذ ویروس به داخل این دستکش وجود دارد و این میزان تا ۵۰ درصد هم افزایش می‌یابد اگر دستکش در معرض اتانول و یا مواد ضدعفونی کننده قرار بگیرد، این نوع دستکش مقاومت بالایی نسبت انواع اسیدها، بازها و الکل‌ها دارد.
با توجه به غیر چسبان و غیر کشسان بودن این دستکش، برای معاینات بالینی‌ای که نیازمند لمس دقیق قسمت‌های مختلف بافت هستند توصیه نمی‌شود. این دستکش بیشتر در معاینات عادی، و یا برای جلوگیری از پخش شدن عفونت و تمیز ماندن دست‌ها برای جا به جایی ابزار پزشکی ، کاربرد دارد.
۵. دستکش جراحی :
دستکش جراحی ، دستکشی پلیمری، از جنس لاتکس است که استریل و یک بار مصرف بوده و می‌تواند پودری یا غیر پودری باشد که با توجه به موارد ذکر شده در توضیحات مربوط به دستکش لاتکس میتوان نتیجه گرفت که نوع پودری آن راحت‌تر وارد دست می‌شود اما با توجه به امکان ایجاد حساسیت، نوع بدون پودر آن برای جراحی متداول‌تر و مورد توصیه است. دستکش‌ها جراحی پودری عموما نسبت به نوع بدون پودر خود ارزان‌تر هستند.
مقایسه بین دستکش های پزشکی :
در متن بالا برخی از انواع دستکش های پزشکی (نایلونی، لاتکس، نیتریل، وینیل و جراحی) شرح داده شده و مورد بررسی قرار گرفتند. دستکش مورد استفاده برای کار بالینی نیازمند مقاومت بالا در برابر نفوذ باکتری در کنار عدم ایجاد حساسیت در کاربر است. مقاومت لاتکس در برابر نفوذ باکتری بیشتر از دستکش‌های دیگر ذکر شد و دستکش نیتریل گزینه‌ای مناسب برای افراد حساس معرفی شد. برای آشنایی بیشتر با دستکش هایی که در پزشکی استفاده تخصصی تری دارند مثل دستکش های آنتی باکتریال، با پارت بعدی این مقاله همراه ما باشید.
