انسداد ریوی مزمن (COPD)

انسداد ریوی مزمن (COPD)

بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) یک بیماری مزمن التهابی ریه است. در این بیماری جریان هوا در ریه ها مسدود میشود که با علائمی همچون مشکلات تنفسی، سرفه، ایجاد خلط و خس خس سینه بروز مینماید. این بیماری در اثر مواجهه طولانی مدت ریه با گازهای تحریک کننده یا ذرات معلق موجود در هوا (مانند دود سیگار) ایجاد میشود.

بیماران مبتلا به COPD بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان ریه قرار دارند.

   

ساختار و نحوه عملکرد دستگاه تنفسی

هوا از طریق لوله های هوا (نای) به سمت پایین و داخل لوله بزرگ (برونش ها) وارد میشود. این لوله ها به لوله های بسیار کوچکتر به نام برونشیول  تقسیم میشوند و در نهایت به کیسه های کوچک هوا یا آلوئول میرسند. کیسه های هوایی دیواره های نازکی دارند که مملو از مویرگ هستند.

اکسیژن هوا وارد این مویرگ ها میشود و از این راه به خون میرسد. دی اکسید کربن نیز از این طریق دفع میشود. ریه ها برای خروج هوا از بدن به انعطاف پذیری طبیعی برونشیول‌ها و کیسه های هوایی نیاز دارند.

در بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) این انعطاف پذیری از دست میرود و بازماندن بیش از اندازه برونشیول‌ها موجب میشود مقدار زیادی هوا پس از بازدم در ریه ها گیر بیافتد.

   

علت بیماری COPD چیست؟

برونشیت مزمن و آمفیزم بیماری هایی هستند که منجر به بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) میشوند. برونشیت مزمن التهاب لایه های پوشش مجاری تنفسی است که هوا را به سمت آلوئول‌های شش میبرد و از آن خارج میکند. برونشیت با سرفه های روزانه و ایجاد خلط همراه است.

بیماری آمفیزم آلوئول‌های کوچک انتهای مجاری تنفسی را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری در اثر مواجهه با دود سیگار در طولانی مدت به وجود می آید. سایر گازهای تحریک کننده نیز عملکرد ریه را کاهش میدهند.

به طور کلی بیماری COPD یا انسداد مزمن ریه، قابل درمان است. با مدیریت مناسب برای اغلب بیماران مبتلا میتوان علائم این بیماری را کنترل کرد و حال بیمار را بهبود بخشید.

علت ابتلا به این بیماری اغلب استعمال تنباکو، عدام تهویه مناسب و قرار گرفتن در معرض دود ناشی از سوختن سوخت ها می باشد.

سیگار کشیدن به مدت طولانی نیز موجب تخریب ریه ها میشود. فاکتورهای ژنتیکی نیز میتواند علت ابتلا به COPD باشد. استفاده از پیپ، هوای آلوده و مواجهه با گرد و غبار و دود یا سوخت در محل کار نیز از دلائل دیگر این بیماری است.

کمبود آلفا ۱ آنتی تریپسین (AAt) در یک درصد از افراد میتواند منجر به بیماری COPD شود. AAt در کبد ترشح میشود و برای کمک به حفاظت از ریه ها، به جریان خون ترشح میشود. کمبود این ماده میتواند کبد و ریه را تحت تاثیر قرار میدهد و منجر به تخریب ریه میشود. این مشکل اغلب در کودکان و نوزادان دیده میشود.

دلیل دیگر ابتلا به این بیماری میتواند بالارفتن سن باشد. افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند.

 

 

علائم بیماری انسداد ریوی مزمن

علائم بیماری  COPDاغلب تا زمانی که ریه به میزان قابل توجهی تخریب نشده باشد، بروز نمیکند. اما در صورت استعمال دائم سیگار این علائم شدید میشوند و به صورت سرفه روزانه، ایجاد خلط در گلو، تنگی نفس به ویژه در زمان انجام فعالیت بدنی، خس خس و وجود خلط در ریه ها به ویژه در اول صبح بروز میکند.

نشانه های دیگر انسداد ریه مزمن سرفه مزمن منجر به تولید خلط است که میتواند بی رنگ یا سفید و سبز یا زرد باشد. آبی بودن لب ها و بستر ناخن، عفونت های متناوب تنفسی، کاهش سطح انرژی فرد، تورم مچ پاها یا کل اندم تحتانی و حتی کاهش وزن از علائم پیشرفت این بیماری است.

افراد مبتلا به انسداد ریوی مزمن ممکن است دوره هایی از تشدید علائم را تجربه کنند. این علائم هر روز شدید تر میشوند و ممکن است برای چند روز تداوم داشته باشند.

 

 

راه های تشخیص COPD

برای تشخیص بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) ابتدا باید به پزشک مراجعه کرد. زیرا اول لازم است تا ریه ها و علائم و نشانه های بیماری بررسی شوند. همچنین سوابق پزشکی و خانوادگی نیز باید بررسی شوند. سپس افرادی که در معرض عوامل تحریک کننده ریه قرار دارند باید تست انجام دهند.

 

تست اسپیرومتری :

این تست یک آزمایش یا تست عملکردی برای تشخیص بیماری COPD است. به این آزمایش تست تست حجم هوا نیز گفته میشود. در این تست میزان هوایی که در هر دم و بازدم از ریه فرد خارج میشود بررسی شوند.

بیمار باید در یک لوله بزرگ که به اسپیرومتر بدمد تا حجم هوای خارج شده از ریه به دست بیاید.

این ماشین مقدار هوایی که ریه فرد بیمار میتوان نگه دارد و سرعت خروج هوا از ریه را نشان میدهد. تست اسپیرومتری همچنین میتواند پیش از ظاهر شدن علائم در بیمار، به تشخیص این بیمار کمک کند.

سایر تست های عملکردی ریه شامل اندازه گیری حجم ریه، ظرفیت انتشار و اندازه گیری اکسیژن میشوند.

 

عکس قفسه سینه :

با انجام عکس قفسه سینه می‌توان بیماری آمفیزم را تشخیص داد. همچنین وجود سایر مشکلات ریوی و قلبی را میتوان مشخص کرد.

   

سی تی اسکن :

سی تی اسکن ریه‌ها برای تشخیص آمفیزم و نیاز بیمار به جراحی را میتواند نشان دهد. این دستگاه از تجهیزات پزشکی مهم در تشخیص انواع بیماری ها از جمله عفونت های ریوی است.

 

آنالیز گازهای خونی شریانی :

این آزمایش کیفیت عملکرد ریه ها را در عمل اکسیزن رسانی به خون نشان میدهد و میزان حذف دی اکسید کربن را اندازه گیری میکند.

 

سایر تست های آزمایشگاهی :

معمولا برای تشخیص COPD از تست های آزمایشگاهی استفاده نمیشود. اما این تست ها به تعیین کمبود آلفا۱ آنتی تریپسین در افرادی که سابقه خانوادگی در ابتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن دارند و در محدوده سنی ۴۵ سال هستند کمک میکند.

 

تشخیص افتراقی‌های بیماری انسداد ریوی مزمن

تشخیص این بیمار معمولا آسان نیست و در افراد سیگاری ممکن است یک اختلال ساده ریوی، COPD تشخیص داده شود. همچنین بیمارانی که به این بیماری مبتلا هستند هم ممکن است تا زمان پیشرفت آن امکان تشخیص برایشان وجود نداشته باشد.

 

بیماری‌های همراه با COPD

افراد مبتلا به COPD بیشتر دچار سرماخوردگی، آنفولانزا و پنومی میشوند. هربار عفونت ریوی میتواند تخریب ریه را بیشتر کند. واکسیناسیون سالانه آنفولانزا و دریافت واکسن های معمول علیه پنومی میتواند مانع از ایجاد برخی عفونت ها شود.

ابتلا به این بیماری همچنین ریسک مشکلات قلبی را بالا میبرد. سرطان ریه و فشارخون از دیگر بیماری هایی است که میتواند در اثر ابتلا به COPD رخ دهد.

بیماران مبتلا به COPD ممکن است دچار افسردگی نیز شوند. زیرا درگیری ریه مانع از انجام فعالیت های روزانه پر تحرک میشود و فرد ممکن است احساس ناتوانی کند. بهتر است این مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید.

   

درمان COPD

بیماری COPD قابل کنترل و درمان است. نوع خفیف این بیماری با کنار گذاشتن سیگار بهبود پیدا میکند و توانایی فرد را برای یک زندگی عادی و فعال بیشتر میکند.

مهمترین اقدام برای بهبود این بیماری ترک سیگار است. دور شدن از دود مسموم و قطع دخانیات بهترین راه برای جلوگیری از بدتر شدن بیماری است. در نهایت تنفس بیمار به حالت عادی بازمیگردد و استفاده از دارو ها میتواند جایگزین نیکوتین باشد. برااین مورد باید از پزشک خود مشورت بگیرید.

استفاده از داروها برای درمان این بیماری ممکن است به صورت دائمی تجویز شود. داروها برای درمان این بیماری شامل برونکودیلاتورها، استروئیدهای استنشاقی، داروهای استنشاقی ترکیبی، استروئیدهای خوراکی، آنتی بیوتیک ها و … میشوند.

اغلب پزشکان برای درمان COPD از اکسیزن تراپی استفاده میکنند. در زمان خواب یا انجام فعالیت هاپر تحرک به امسیزن نیاز است. اکسیژن تراپی کیفیت زندگی را بهبود میبخشد و درمان مناسبی برای بهبود بیماری و افزایش طول عمر شناخته شده است.

همچنین رژیم غذایی مناسب و ورش به بهبود این بیماری کمک میکند. برای استفاده از هرکدام این روش ها باید با پزشک خود مشورت کنید.

برخی بیماران مبتلا به COPD ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. اگر این بیماری با آمفیزم همراه باشد، جراحی میتواند علائم آنرا کاهش دهد. در این عمل بافت تخریب شده فوقانی ریه خارج میشوند تا فضای بیشتری برای بافت سالم باقی بماند.

جراحی و پیوند ریه و جراحی بولکتومی نیز برای برخی بیماران تشخیص داده میشود. در بولکتومی دیواره های کیسه های هوایی بزرگ برداشته میشوند تا تنفس بیمار آسان تر شود.