انواع مرکز درمانی

انواع مرکز درمانی براساس تشکیلات آن در هر کشوری دسته بندی میشود. مراکز درمانی مختلف، خدمات درمانی متفاوتی ارائه میدهند و بر این اساس تجهیزات پزشکی متفاوتی را نیز نیاز خواهند داشت. در این مطلب به معرفی انواع این مراکز و فضاها و نوع خدمات ارائه شونده در آنها برای تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.

در کشور ما سطوح مختلف چرخه سلامت بر اساس مطالعات خاص فرهنگی و محیط جغرافیایی و همچنین جمعیت هر منطقه و معیارهایی دیگر، تقسیم بندی میشوند. به این ترتیب انواع خانه های بهداشت تا بیمارستان ها را در روستاها و شهرها داریم.

هدف از این تقسیم بندی ها، ایجاد امکان بهره وری بیشتر از منابع مالی، تجهیزات، نیروی انسانی و … می باشد.

 

 انواع فضاهای درمانی :

فضاهای درمانی در دو نوع معرفی میشوند. یکی فضاهای بهداشتی و دیگری فضاهای بهداشتی-درمانی.

   

خانه بهداشت :

اولین عضو زنجیره فضاهای درمانی مراکز بداشت روستایی یا خانه های بهداشت هستند. لزوما این مراکز کوچک نیستند. اما در آنها اقدامات اولیه بهداشتی صورت میگیرد.

این اقدامات در زمینه بهداشت محیط ، بهداشت فردی ، ترویج اصول بهداشتی ، آموزش بهداشت به مدارس ، بهداشت دهان و دندان ، پیشگیری از بیماری ها ، تنظیم خانواده ، مراقبت از کودکان ، بهداشت حرفه ای ، سرشماری سالانه و ثبت اطلاعات و … انجام میگیرد.

خانه های بهداشت در کشورهای مختلف وجود دارند و تمرکز آنها بر انجام اقدامات اولیه درمانی و بهداشتی می باشد. این مراکز برای روستا ها با ظرفیت ۵۰۰ نفر و از فواصل ۲۰ تا ۴۰ کیلومتری ماشین رو یا فاصله زمانی حداکثر یک ساعت پیاده روی، تاسیس میشوند.

   

مرکز بهداشت شهری :

از دیگر انواع مرکز درمانی و اولین حلقه زنجیر فضاهای درمانی در شهرها، مراکز بهداشت شهری است. وظیفه این مراکز بر انجام اقدامات بهداشتی اولیه در شهر ها می باشد. همچنین در اغلب کشورها، آموزش بهداشت فردی، بهداشت محیط،  بهداشت حرفه ای، ترویج اصول بهداشت دهان و دندان ، تنظیم خانواده ، مراقبت از کودکان ، پیشگیری از بیماری ها و در نهایت درمان بیماری های ساده از وظایف این مرکز درمانی است.

مرکز بهداشت شهری در نقاط مختلف شهری که دارای حداقل ۱۰۰۰ نفر جمعیت باشند، احداث میشوند.

   

مطب پزشک :

مطب پزشکان بیشترین تعداد از واحدهای مراکز درمانی است که در هر کشوری وجود دارد. شکل هایی از نظام ارجاع و پزشک خانوده ها در مطب ها وجود دارد و عملکرد و تعداد آن متغیر می باشد.

این مراکز درمانی باید در نظام بهداشت و درمان، این سامانه های درمانی باید مناسب و به درستی جانمایی شوند تا بتوانند نقش بهتری را ایفا نمایند.

به طور کلی مطب ها تابع جمعیت پیرامون خود نیستند و بسته به میزان توسعه اجتماعی و اقتصادی در منطقه تاسیس میشوند. سلامت و صحت عملکرد نظام ارجاع و سیستم اقتصاد درمان به میزان زیادی به مطب ها بستگی دارد و موثر از آن می باشد.

   

درمانگاه (کلینیک) :

درمانگاه ها یار کمکی خوبی برای اهداف سلامت و درمان هستند و امکان درمان یا بستری بیمار را دارند.

در مورد این مراکز حجم و کیفیت عملکرد مهم است. باید کیفیت درمان بالا و غنی باشد تا در نایت توجیه اقتصادی برای فعالیت آنها وجود داشته باشد. درمانگاه یا کیلینیک میتواند وابسته به بیمارستان ها و در کنار آنها یا در جاهایی که دسترسی به بیمارستان دشوار است تاسیس شوند.

   

درمانگاه تخصصی :

 درمانگاه های تخصصی شکل هدف دار تر و تکامل یافته درمانگاه ها است. در این مراکز درمان های سرپایی در چند نوع تخصص مختلف میتواند ارائه شود.

وجود چنین مراکزی به صرفه جویی در زمان بیماربرای مراجعه به بیمارستان، صرفه جویی در استفاده از تجهیزات پزشکی و … کمک میکند. همچنین در مواقع بحرانی این مراکز توانایی ارائه خدمات متمرکز را خواهند داشت.

طراحی این مراکز به سادگی مطب ها نیست. همچنین در چند لایه و با امکانات متفاوت فعالیت میکنند.

   

 پاراکلینیک :

واحد پاراکلینیکی شامل رادیولوژی، آزمایشگاه، فیزیوتراپی و داروخانه می باشد. خدمات این واحد درمانی مربوط به تشخیص ناهنجاری ها و مشکلات نهفته در بدن است که با معاینه ساده کشف نمیشوند. خدمات این مراکز هزنیه های چکاپ و درمان های دوره ای را کاهش میدهد و در تشخیص بیماری، در مراحل اولیه بسیار موثر است.

   

مجتمع درمانگاهی یا پلی کلینیک :

پلی کلینیک در لغت به معنی مجموع درمانگاه های مختلف است که در صورت لزوم به تشخیص و درمان انواع بیماری ها در آن میپردازند. طبق آیین نامه مصوب در سال ۱۳۳۴ موسسه ای که در آن چند بخش برای بیماریهای مختلف دایر باشد، پلی کلینیک گفته میشود.

   

بیمارستان :

بیمارستان بالاترین  واحد درمانی و تخصصی ترین مرکز درمانی به شمار میرود. این مرکز درمانی باید دارای حداقل ۴ بخش داخلی باشد. این چهار بخش شامل بخش جراحی، زنان و زایمان و بخش کودکان می باشد.

بخش های دیگر بیمارستان شامل آزمایشگاه و رادیولوژی است و هرکدام از این دو بخش پزشکان متخصص خود را دارند. این کلی ترین تعریف این مرکز درمانی است.

   

بیمارستان تخصصی :

این نوع از مراکز درمانی تفاوت چندانی با بخش های تخصصی در بیمارستان ها ندارد. اما از نظر امکانات و تجهیزات ده برابر ک بیمارستان است و به طور تخصصی به تشخیص و درمان بیماری میپردازد. هر بیمارستان میتواند تک تخصصی باشد مانند بیمارستان تخصصی چشم یا پوست و …

   

بیمارستان فوق تخصصی :

بیمارستان های فوق تخصصی در یک یا چند رشته خدمات درمانی تخصصی ارائه میدهند و پیچیدگی و تعدد خدمات زیادی دارند. تفاوت سرمایه گذاری، تجهیزات و نیروی انسانی در این مراکز متفاوت است و تقریبا ده برابر بیمارستان ها و مراکز تخصصی دیگر است.

   

مجتمع بیمارستانی :

ایجاد و تاسیس مجمتع بیمارستانی به دلیل برخورداری از روش های بهره وری در تولید درمان و جلب رضایت مندی بیماران توجیه پذیر است. در گذشته بیمارستان ها با بیش از هزار تخت خواب احداث میشدند و امروز با تقسیم به بخش های کوچکتر اداره آنها راحت تر است.

در این مراکز معمولا تا ۵ واحد بیمارستانی در یک محل و در کنار هم مشغول خدمت دهی به مراجعین هستند. حتی سیستم پرستاری و کادر درمانی نیز استقلال عملکرد دارند و ارائه خدمات سطح بالاتری دارند.